hoezo mediation

Hoezo Mediation? Mooi niet, ik ben er klaar mee?

Voor partijen in conflict voert emotie de boventoon. Emotie is in de meeste gevallen voor het oplossen van een conflict een slechte raadgever. Waarom dan toch mediation?

Mediation is simpel, maar niet eenvoudig: de emotionele arena

Mediation is een communicatief proces in de emotionele arena. In conflict zijn we, gevangen in emotie, de vaardigheid om te luisteren kwijtgeraakt. Ons hoofd zit vol met (onze) oplossingen en adviezen. We kunnen haast niet wachten om die alvast over de ander uit te storten, overtuigd van ons eigen gelijk.

Luisteren met een eigen agenda

In conflict hebben we vaak een eigen doel, een eigen agenda. We zoeken in het verhaal van de ander naar aanknopingspunten voor ons eigen gelijk. We proberen de ander onze kant op te manoeuvreren. We luisteren als het ware met voorbedachte rade. We hebben er vervolgens een handje van om alvast te weten wat de ander bedoelt. Voor je het weet heeft de ander jouw oplossing of advies al binnen.

Over-tuigen

We willen de ander graag overtuigen. Overtuigen is een interessant woord. Het komt uit de zeilwereld. Een zeilboot kunnen we over-tuigen: te veel zeil bijzetten. Het resultaat? Uit koers, en in het slechtste geval omslaan en zinken. En zo is het ook in communicatie. De neiging tot overtuigen leidt tot debat en strijd.

Helpt dat?

Meestal niet. In conflict hebben we nu juist de behoefte om gehoord, erkend, en serieus genomen te worden. Goed luisteren begint daarom vooral met zwijgen. Het vergt wat oefening, en het is niet eenvoudig. Goed luisteren vraagt oprechte interesse in de ander, en wat hij te zeggen heeft.

Goed luisteren begint met zwijgen.

De kracht van mediation ligt in opnieuw leren luisteren.

Een mediator heeft 2 oren en een mond. En dat is niet voor niks. Hij is een communicatieprofessional die is getraind in effectief luisteren.

Wat is dat, effectief luisteren?

In conflict is de kunst van het effectief luisteren verloren gegaan. Dat uit zich in veel zwarte letters op wit papier. Dat komt echter niet tegemoet aan de emotionele behoefte aan echte aandacht voor de pijn, en het streven die op te heffen.

Effectief luisteren begint een open uitgangshouding, zonder er iets van te vinden. Echt luisteren is een cadeautje. Van tijd en aandacht. In een mediation wordt daarmee de relatie genormaliseerd.

Gebrek aan effectief luisteren

Veel mensen kunnen in conflict goed luisteren, maar dan vooral naar zichzelf. We trekken een luistergezicht en zijn ondertussen alvast bezig met wat we zelf wilden zeggen. Vaak luisteren we in conflict met maar een doel: alvast het antwoord formuleren. Dat brengt oplossingen meestal niet dichterbij. Je kunt niet luisteren en antwoorden tegelijk.

Ook hebben we de neiging elkaar te onderbreken. Onderbreken is een teken dat je naar jezelf luistert, in plaats van naar de ander. Onderbreken zegt een paar dingen:

  1. Ik ben belangrijker dan jij
  2. Wat ik te zeggen heb is interessanter
  3. Ik heb geen tijd voor jouw mening
  4. Dit is geen gesprek maar een wedstrijd. En ik ga ‘m winnen

De hamvraag: wil je praten met jezelf, of met de ander?

Echt luisteren is niet eenvoudig.

In conflict worden vaak dubbele boodschappen afgegeven. Partijen zeggen het één, maar doen het ander. Of zeggen non-verbaal iets anders dan hun woorden. Dat leidt tot cognitieve dissonantie: je ziet en voelt iets anders dan wordt gezegd. Dat is verwarrend. Effectief luisteren is luisteren met alle zintuigen.

Luisteren met alle zintuigen

Het is de kunst om non-verbale informatie te vertalen. En te zien wat niet wordt gezegd. Lichaamstaal, gezichtsuitdrukking, lichaamshouding zeggen meer dan woorden alleen. De mediator helpt de hele boodschap van beide partijen te verstaan. Hij zorgt dat het verhaal van beide partijen echt wordt gehoord. Hij helpt om alles wat belangrijk is het licht te laten zien, om de hele boodschap te kunnen begrijpen.

De belangrijkste boodschappen worden vaak niet gezegd, maar wel gecommuniceerd.

Emoties zijn het kompas van wat belangrijk is

Emoties — boosheid, teleurstelling, verdriet — zijn daarin belangrijke wegwijzers. Ze zijn als het ware het kompas van wat belangrijk is. De mediator biedt volledige aandacht en faciliteert niet alleen effectief luisteren naar elkaar, maar ook horen en begrijpen wat er gezegd wordt.

Verhelderende vragen

Als iets niet goed begrepen wordt is het de kunst om geen voorbarige conclusies te trekken. De mediator zorgt dat er verheldering wordt gegeven, en dat de aandacht niet wordt afgeleid naar een ander onderwerp.

Je kunt pas de juiste vraag stellen, als je niet bang bent voor het antwoord.

Niet oordelen.

De mediator oordeelt niet. Hij vindt er niks van. Hij draagt evenmin oplossingen aan. De spreker zit meestal niet te wachten op advies. En als dat wel zo is, dan vraagt hij daar wel om. In dat geval ligt verwijzing naar een adviseur voor de hand.

Compassie of empathie?

Wij zijn ten diepste geneigd tot naastenliefde en empathie. We zijn als het ware emotionele stofzuigers. Empathie echter heeft ook een andere kant: het leidt tot groepsgevoel. Empathie voor het een leidt al snel tot antipathie jegens het ander.

De mediator blijft uit de buurt van empathie. Hij is neutraal, en is getraind in effectief luisteren met compassie. Compassie is beheerst, en constructief. Anders gezegd: de mediator deelt niet in het lijden van de spreker, maar helpt wel diens leed te zien.

Mediation leidt tot beweging

Meer dan eens worden partijen door effectief luisteren verrast door iets wat ze nog niet wisten. Nieuwe puzzelstukken worden aangereikt. Deze worden vervolgens aan tafel gesorteerd op belangrijkheid. De mediator helpt de puzzelstukken met elkaar te verbinden tot de beste oplossing voor beide partijen.

Mediation: losmaken wat vast zit

Mediation is een actieve en daadkrachtige aanpak met warme professionele afstand. Waarbij partijen op alle niveaus de oplossing in eigen hand houden. Effectief luisteren helpt om in actie te komen. Om los te maken wat vast zit.

Mediation: mensgericht, niet regelgericht

Een mediation richt zich op wat echt belangrijk is. Partijen houden de oplossing in eigen hand. De kans dat dat leidt tot een win — win is groot. Dat is anders bij andere oplossingsroutes, zoals de rechtspraak, arbitrage of bindend advies. Deze richten zich op toepassing van regels. In die gevallen besteden partijen de oplossing aan een derde uit.

Als je gelooft dat het kan, ben je al halverwege.

Bindend advies, arbitrage, de rechter?

Bindend advies, arbitrage, de rechter zijn daarmee minder mensgericht, en meer regelgericht. De invloed van partijen op de besluitvorming is beperkt. Die routes zijn nodig als partijen er echt samen niet uit kunnen komen. In de regel leveren deze routes een winnaar en een verliezer.

Hoezo mediation?

“May your choices reflect your hopes, not your fears”. Nelson Mandela