letselschade anno 2019

Letselschade anno 2019: wat is de verjaringstermijn van rouw?

De prijs van versteende rouw is te hoog.

Mediation biedt uikomst.

Betrokkenen bij een conflict bevinden zich vaak in een situatie van verandering en verlies. Van zaken die vertrouwd en dierbaar zijn. Dat geldt temeer voor letselschadeslachtoffers. Een ongeval en letsel toegebracht door een ander geeft psychisch en lichamelijk trauma, en grijpt diep in het dagelijkse leven van een mens. Verlies van gezondheid gaat gepaard met rouwverwerking.

Kübler Ross

De Zwitserse psychiater Elisabeth Kübler-Ross heeft de fasen van rouwverwerking in kaart gebracht.[1] De ontkenning, de woede, het marchanderen, het verdriet en de depressie zijn de fasen die bij de verwerking van het verleden horen. Het is de fase van chaos. Het weer kunnen zorgen voor zichzelf, en tot slot de acceptatie en berusting zijn de fasen die gericht zijn op de toekomst. Deze fase kenmerkt zich door terugkerende controle over de situatie. Dat ziet er in een verkorte weergave uit als volgt:

kubler-ross

Inzicht in het rouwproces is voor letselschadeprofessionals van belang

In een van deze fasen van de rouwcurve — en meestal aan het begin daarvan — treffen de belangenbehartiger en de verzekeraar het slachtoffer aan. Het is zaak de letselschaderegeling zodanig gestalte te geven dat de rouwverwerking goed doorlopen wordt. Inzicht in het rouwproces en de fase waarin het slachtoffer zich bevindt is van belang voor het bepalen van adequaat gedrag van alle personen om het slachtoffer heen.

Rouw is geen ziekte

Belangrijk, ook voor het slachtoffer, is het besef dat met een rouwproces niets mis is. Het moet alleen wel doorlopen worden. Rouw is geen ziekte. Een verstoord rouwverwerkingsproces daarentegen leidt tot het onderhouden van het verleden, en een blokkade voor het kijken naar de toekomst. Dat kan wel leiden tot ziekte en het oproepen van disfunctionele gedragspatronen.

De lange doorlooptijden van letselschadezaken.

Conflict kenmerkt zich ook door chaos. Met het voeren van jarenlange discussies wordt het slachtoffer telkens teruggeworpen in het verleden. Een lange rechtsstrijd betekent dat de rouwverwerkingscurve niet of nauwelijks kan worden voltooid, maar juist integendeel: wordt onderhouden. Het slachtoffer voelt zich klein, en steeds kleiner en afhankelijker worden. Dat leidt als vanzelf tot een verstoord schaderegelingsproces. Met verder toenemende escalatie tot gevolg.

Escalatie
Een interessante inkijk in de fasen van conflictgedrag geeft de escalatieladder van prof. Glasl.[2] De escalatieladder geeft de ontwikkeling van een conflict weer. Elke stap op de ladder heeft gevolgen voor het gedrag van mensen, voor hun houding en hun manier van denken. De escalatieladder verloopt in drie fasen, elk met drie treden, die ieder hun eigen gedragskenmerken kennen. De stappen op de ladder worden, omhoog of omlaag, getriggerd door prikkels, een vervelend incident, een uit de hand gelopen telefoongesprek, een slecht gevallen brief, of juist het krijgen van begrip voor de situatie, echte aandacht en herstelgericht handelen, het ontvangen van waardering voor de stappen die al zijn gezet, een aangeboden excuus voor wat fout ging.

De Escalatieladder

Een korte samenvatting van de fasen:

* Fase 1 van de ladder heeft betrekking op situaties waarin zich (af en toe) spanningen voordoen. Betrokkenen streven nog wel een win-winsituatie na. Emoties spelen wel een rol, al gaat men nog beheerst met het probleem om. De temperatuur is nog laag. In de kern wil men er samen uitkomen. Voldoende de tijd nemen voor een goed gesprek met aandacht voor rouw en de chaos die dat met zich brengt is noodzakelijk.

* In fase 2 ontwikkelt het conflict zich tot een hardnekkiger geschil. De temperatuur stijgt. De win-win-houding is verlaten. De interactie wordt harder en kost veel negatieve energie. De een probeert te winnen en de ander te laten verliezen. Slachtoffer en verzekeraar kijken aan tegen het kostenaspect en de doorlooptijd van procedures en deskundigenoordelen, en een onzekere uitkomst daarvan.

* In fase 3 is de wens om de ander te beschadigen groter geworden dan het vinden van een oplossing voor het probleem. In de kern is de oplossing niet eens meer zo belangrijk. De temperatuur is hoog. Het gedrag is voor anderen onbegrijpelijk geworden. De kern van de derde fase is: betrokkenen stevenen af op een verlies-verliessituatie.

De prijs is hoog

Escalatie van een geschil is onnodig, en kent een hoge prijs. Het eerste kenmerk van escalatie is een verstoorde relatie. Standpunten verstarren, en worden onwrikbaar. De verhoudingen worden disfunctioneel, en uiteindelijk bijna karikaturaal. Dat maakt het gesprek over de inhoud vrijwel onmogelijk.

De prijs van versteende rouw is te hoog.

Juridische procedures

De betrokkenen bij de behandeling van letselschade vinden zichzelf al escalerend gevangen in een web van juridische procedures. Soms zijn zaken jarenlang onder de rechter, en vele deskundigenberichten later is de oplossing nog steeds niet in zicht. Het slachtoffer verwordt tot een papieren dossier, en een roepende in de woestijn: hij voelt zich niet gehoord en niet serieus genomen door de verzekeraar. De voltooiing van het rouwproces, nodig om de stap naar de toekomst te maken, is uit het zicht.

Wat is de verjaringstermijn van rouw?

De duur van rouw is per mens en per evenement verschillend. Wat vast staat is dat onnodige escalatie en te lange doorlooptijden niet helpen. De prijs van versteende rouw is te hoog. Zij leidt tot ziekte, is onnodig beschadigend en schade verhogend, en ontneemt de betrokkenen het zicht op de toekomst. Recent nog oordeelde het Hof Arnhem Leeuwardendat de vertraging in een letselschadedossier onrechtmatig. Het Hof kende daarvoor een extra smartengeld van € 10.000,00 toe.

Mediation in letselschade

Rouw kent geen verjaringstermijn en kan een leven lang duren. De rouwcurve kan pas worden voltooid als een letselschadedossier goed is afgerond. Loopt de zaak vast op onderwerpen als aansprakelijkheid, causaliteit of de omvang van de schade, dan biedt mediation uitkomst. De mediator is een communicatieprofessional die helpt bij het bijstelling van verwrongen beeldvorming, een verstoorde relatie, inhoudelijk verschil van mening. De mediator zorgt voor de-escalatie, en inzicht in de rouwverwerking. Hij brengt de zaak weer in beweging, waardoor zicht op de oplossing, en weer zicht op de toekomst ontstaat.