Mediation: een concreet en onderscheidend vak

“Partijen in conflict hebben vaak alleen nog aandacht voor de eigen pijn, en de eigen behoefte die op te heffen. Ze kijken als het ware naar binnen.”

Mediation lost conflicten op. Ook advocaten en rechters hebben daarin hun rol. Hoe is de mediator dan anders?

Een mediator beschikt over eigenschappen en vaardigheden die voor hem vanzelfsprekend zijn. Psychologische, communicatieve, en juridische. Wat betekent dat concreet?

Alles aan de kant

Hoeveel echte aandacht komt in de vaart van een conflict nog uw kant op? Niet veel, schat ik zo in. Wordt het een juridisch conflict? Dan gaat het vooral nog over papier. In een mediation gaat dat anders. Alle email, whatapps, papieren, boeken, telefoons, ipads aan de kant. Oogcontact en persoonlijke aandacht is een basisvoorwaarde voor een goed gesprek.

Het echte luisteren

Partijen in conflict hebben vaak alleen nog aandacht voor de eigen pijn, en de eigen behoefte die op te heffen. Ze kijken als het ware naar binnen. En komt het tot een gesprek over het conflict? Dan zien we het vaak: dat je naar jezelf luistert, in plaats van naar de ander. We luisteren dan met maar een doel: alvast het antwoord formuleren. De hamvraag is: wil je praten met jezelf, of met de ander?

De hamvraag is: wil je praten met jezelf, of met de ander?

In een mediation faciliteert de mediator het echte luisteren. En horen. Echt luisteren is een cadeautje van tijd en aandacht. De aandacht geven en krijgen die in een conflict verloren is gegaan. En de mediator weet: je kunt niet luisteren en antwoorden tegelijk.

Effectief luisteren

Een mediator weet het als geen ander: ze heeft twéé oren, twéé ogen, en één mond. En dat is niet voor niets. De mediator is getraind in effectief luisteren. Met al haar zintuigen. Zuiver zintuigelijk waarnemen. En dat is precies wat het is. Waar nemen.

Effectief luisteren is: Waar Nemen

Effectief luisteren is een kunst. Het vergt een open uitgangshouding, zonder er iets van te vinden. De mediator neemt waar, ook wat niet wordt gezegd. Lichaamstaal, gezichtsuitdrukking, lichaamshouding. Zij verstaat de kunst van het niet te snel concluderen. De mediator houdt focus op het onderwerp, en stelt verhelderende vragen. Wat gebeurt er echt?

Empathie of compassie?

De mens is ten diepste geneigd tot empathie. We zijn in onze kern “emotionele stofzuigers”. Empathie echter heeft ook een andere kant. Het leidt tot groepsgevoel. Empathie voor het één leidt al snel tot antipathie jegens het ander. De mediator blijft uit de buurt van empathie.

We zijn in onze kern “emotionele stofzuigers”.

Wat dan wel? Een mediator is getraind in effectief luisteren, met compassie. Compassie is neutraal, beheerst, en constructief. Een mediator deelt niet in het lijden van de spreker, maar helpt wel diens pijn te laten zien. Die pijn kan velerlei zijn: emotioneel, relationeel, financieel, sociaal, zakelijk, en zoveel meer. De pijn laat zien wat belangrijk is. Van daaruit wordt gezocht naar: waar moet de oplossing aan voldoen?

Wat kan die mediator?

OEN

De mediator heeft een open uitgangshouding. Ze is een OEN: Open, Eerlijk, Nieuwsgierig.

OMA

Een mediator stelt open vragen. Ze laat OMA thuis: Oordelen, Meningen en Adviezen. Oordelen tast effectief luisteren aan. Belangenbehartiging en adviezen laat ze aan anderen. De mediator oordeelt niet, ze vindt er niks van. En: ze mag wel alles wat belangrijk is bij de kern beetpakken.

LSD

Luisteren, horen en begrijpen zijn 3 verschillende dingen. Een mediator luistert, hoort en ziet, voelt aan wat er speelt, en vraagt door. Hij kent de effecten van LSD: Luisteren, Samenvatten, Doorvragen. Zodat de hele landkaart zichtbaar wordt, en begrip ontstaat.

ANNA

De mediator controleert of hij het besprokene goed heeft begrepen. Hij past altijd ANNA toe: Altijd Navragen, nooit Aannemen.

NIVEA

De mediator kent de psychologische processen die met conflictbeleving samengaan. De emoties, het terugtrekken op de eigen stellingen, en daardoor die ander en zijn wereld niet meer zien. Het toedichten van eigenschappen aan de ander, die meestal minder positief zijn. De mediator kent de werking van NIVEA: Nooit Invullen Voor Een Ander.

DIK

De mediator maakt zich DIK. Denkt In Kwaliteiten. Laat zien hoe de pijn kan worden omgedraaid in wat belangrijk is. Zodat ruimte ontstaat. De mediator kent de taaie materie van de conflictpsychologie: wat vast zit, trekt ze los, zodat partijen weer kunnen bewegen. Van inzicht naar uitzicht.

Het resultaat: robuust en duurzaam

De resultaten van een mediation zijn robuust en duurzaam. Het proces vindt plaats in een respectvolle, informele sfeer. Waar emoties en belangen de plek hebben die nodig is. Waar overleg weer mogelijk wordt gemaakt.

De mediator behoedt partijen voor juridische valkuilen. Signaleert en adviseert — waar nodig — om rechtsbijstand in te roepen. Daardoor kunnen partijen met een gezamenlijk gekozen, en gezamenlijk gedragen oplossing het conflict afsluiten. Dat maakt dat de acceptatiegraad van in mediation bereikte oplossingen hoog is.

Mediation is een werkwoord

Kernwoorden in het mediationproces zijn: vertrouwen, respect, integriteit, intentie, competentie, vaardigheid, transparantie, eerlijkheid. Dat zijn op zich statische zelfstandige naamwoorden. De mediator weet in het mediation proces van deze woorden werkwoorden te maken. Mediation is een werkwoord.

Mediation is respectvol oplossen!